SEMEY MEDICAL UNIVERSITY

(Nauka i Zdravookhranenie)

Рецензияланатын медициналық ғылыми-практикалық журнал

Ғылым және денсаулық сақтау

Кеңейтілген іздеу

ТУБЕРКУЛЕЗ: ТАРАЛУЫ, ҚАУІП ФАКТОРЛАРЫ ЖӘНЕ БІРІНШІ ҚАТАРДАҒЫ ПРЕПАРАТТАРҒА ТӨЗІМДІЛІК

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.34689/hnnf2v96

Кілт сөздер:

туберкулез, эпидемиология, қауіп факторлары, дәрілік тұрақтылық, Қазақстан Республикасы

Аңдатпа

Кіріспе: Қазақстанда (ҚР) Ұлттық фтизиопульмонология орталығының мәліметтері бойынша туберкулезбен (ТБ) сырқаттанушылықтың төмендеуі байқалады, алайда проблема өзектілігін сақтайды. Ауру халықтың әлеуметтік осал топтары арасында жиі кездеседі-үйсіз адамдар, тұтқындар, мигранттар және иммунитеті төмен адамдар. Республика бойынша сырқаттанушылықтың орташа көрсеткіші 100 000 тұрғынға шаққанда шамамен 55 жағдайды құрайды, бұл Орталық Азия бойынша орташа көрсеткіштен жоғары. Осы шолудың мақсаты - негізгі әлеуметтік-демографиялық деректерді, қауіп факторларын және көп төзімді нысандарды ескере отырып, әлемде және Қазақстан Республикасында туберкулездің таралуын зерделеу. Іздеу стратегиясы: Негізгі түйінді сөздер мен синонимдер анықталғаннан кейін соңғы жеті жылды қамтитын ағылшын тілді (PubMed, Google Scholar, Embase) және орыс тілді мәліметтер базасында (Cyberleninka, eLibrary) әдебиеттерді іздеу жүргізілді. Таңдалған басылымдар дәйексөзді талдаудан өтті және абстрактілер өзектілігі тексерілді. Қосу критерийлеріне сәйкес келетін зерттеулер егжей-тегжейлі шолу үшін толық көлемде алынды. Қосылу критерийлері: 2017 жылдан бері жарияланған ағылшын немесе орыс тілдеріндегі тақырыпқа сәйкес зерттеулер, соның ішінде бастапқы/қайталама зерттеулер, жүйелі шолулар, мета-талдаулар, клиникалық нұсқаулықтар, монографиялар және конференция тезистері. Нәтижелер және қорытынды: Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша жыл сайын белсенді туберкулездің 10 миллионнан астам жаңа жағдайы тіркеледі. ҚР-да 2022 жылы ТБ сырқаттанушылық деңгейі 100 000 тұрғынға шаққанда 78 жағдайды құрады. ҚР-да туберкулезбен сырқаттанушылықтың төмендеуіне қарамастан, аурудың ауыртпалығы, әсіресе жекелеген өңірлерде және белгілі бір топтар арасында елеулі болып қала береді. 2019 жылдың деректері бойынша сырқаттанушылықтың ең жоғары деңгейі - 100 000 адамға шаққанда 115 - Қызылорда облысында, ал ең төменгісі - 100 000 адамға шаққанда 55 - Қарағанды облысында және оған іргелес аудандарда тіркелген. Бұл айырмашылықтар табысқа, өмір сүру жағдайына, халықтың жасына және қатар жүретін аурулардың ауырлығына байланысты болуы мүмкін. Көптеген дәріге төзімді туберкулездің таралуы да маңызды мәселе болып қала береді: жаңа жағдайлардың шамамен 25% және бұрын емделген пациенттердің шамамен 50% - ы бірінші қатардағы препараттарға төзімді. ҚР Үкіметі аурумен белсенді күресіп, аурушаңдықты төмендетуде және емдеу көрсеткіштерін жақсартуда айтарлықтай прогреске қол жеткізді.

Автор өмірбаяндары

  • Асия Кусаинова

    PhD, Acting Associate Professor Department of General practice with a course of evidence-based medicine, NJSC "Astana Medical University", phone: 8 707 498 73 48, e-mail: kuzilas@mail.ru, https://orcid.org/0000 0002-5738-0804, Astana, Republic of Kazakhstan;

  • Тимур Шамшудинов

    PhD, «Medical and diagnostic Center of otorhinolaryngology» PRO-ЛОР, phone: 8 701 204 10 70, e-mail: dr.shamshudinov@mail.ru, https://orcid.org/0000-0001-5015-871X, Almaty, Republic of Kazakhstan;

  • Мадиана Жокебаева

    Assistant of the Department of Infectious Diseases, Dermatovenerology and Immunology, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 775 038 19 14, e-mail: zhokebaeva@inbox.ru, Semey, Republic of Kazakhstan;

  • Дана Кожахметова

    Assistant of the Department of Internal Medicine and Rheumatology, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 702 705 14 03, e-mail: dana.kozhakhmetova@smu.edu.kz, https://orcid.org/0000 0002-8367-1461, Semey, Republic of Kazakhstan;

  • Аягоз Умбетжанова

    PhD, Acting Associate Professor Department of General practice with a course of evidence-based medicine, NJSC "Astana Medical University", phone: 8 701 886 37 44 e-mail: umbetzhanova.a@amu.kz, https://orcid.org/0000-0002-2682-1689, Astana, Republic of Kazakhstan;

  • Жанагуль Бекбергенова

    Research Assistant Department of General practice with a course of evidence-based medicine, NJSC "Astana Medical University", phone: 8 702 999 05 56, e-mail: bekbergenova.zh@amu.kz, https://orcid.org/0000-0002-6146-3784, Astana, Republic of Kazakhstan;

  • Гульмира Дербисалина

    Candidate of Medical Sciences, Head of the Department of General practice with a course of evidence-based medicine, NJSC "Astana Medical University", phone: 8 701 346 93 31, е-mail: derbissalina@gmail.com, https://orcid.org/0000-0003-3704-5061, Astana, Republic of Kazakhstan.

  • Гульнар Шалгумбаева

    PhD, Associate Professor of the Department of General Medical Practice, Semey, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 705 530 25 61, e-mail: gul6868@mail.ru, https://orcid.org/0000-0003- 3310-4490, Semey, Republic of Kazakhstan;

  • Максат Адильгожин

    Candidate of Medical Sciences, National Center for Tuberculosis Problems of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan, phone: 8 708 260 42 31, е-mail: Adilgozhin@mail.ru, Semey, Republic of Kazakhstan;

  • Асылхан Адилжанов

    Master's student in public health, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 707 721 06 85, e-mail: han_21.06.85@mail.ru, Semey, Republic of Kazakhstan;

  • Лаура Касым

    PhD, Associate Professor Department of General practice with a course of evidencebased medicine, NJSC "Astana Medical University", phone: 8 777 735 10 62, е-mail: laura.kassym@gmail.com, https://orcid.org/0000-0003-4448-6455, Astana, Republic of Kazakhstan.

Әдебиеттер тізімі

Kussainova A.A., Adilzhanov A.B., Adilgozhin M.S., Shalgumbayeva G.M., Derbissalina G.A., Bekbergenova Zh.B., Umbetzhanova A.T., Kozhakhmetova D.K., Zhokebaeva M.S., Shamshudinov T.M., Kassym L.T. Tuberculosis: prevalence, risk factors, and first-line drug resistance // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2024. Vol.26 (5), pp. 177-187. doi 10.34689/SH.2024.26.5.021

Кусаинова А.А., Адилжанов А.Б., Адильгожин М.С., Шалгумбаева Г.М., Дербисалина Г.А., Бекбергенова Ж.Б., Умбетжанова А.Т., Кожахметова Д.К., Жокебаева М.С., Шамшудинов Т.М., Касым Л.Т. Туберкулез: распространенность, факторы риска и устойчивость к препаратам первой линии // Наука и Здравоохранение. 2024. Т.26 (5). С. 177-187. doi 10.34689/SH.2024.26.5.021

Кусаинова А.А., Адилжанов А.Б., Адильгожин М.С., Шалгумбаева Г.М., Дербисалина Г.А., Бекбергенова Ж.Б., Умбетжанова А.Т., Кожахметова Д.К., Жокебаева М.С., Шамшудинов Т.М., Касым Л.Т. Туберкулез: таралуы, қауіп факторлары және бірінші қатардағы препараттарға төзімділік // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (5). Б. 177-187. doi 10.34689/SH.2024.26.5.021

Жүктеулер

Жарияланды

2025-11-07

Журналдың саны

Нөмір 26 № 5 (2024): Шығарылым 5

Бөлім

Статьи

Категориялар

Лицензия

Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»

Creative Commons лицензиясы

Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

ТУБЕРКУЛЕЗ: ТАРАЛУЫ, ҚАУІП ФАКТОРЛАРЫ ЖӘНЕ БІРІНШІ ҚАТАРДАҒЫ ПРЕПАРАТТАРҒА ТӨЗІМДІЛІК. (2025). Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение», 26(5), 177-187. https://doi.org/10.34689/hnnf2v96

Осы автордың (немесе авторлардың) ең көп оқылатын мақалалары

1 2 > >> 

Ұқсас мақалалар

1-10 тен 261

Бұл мақала үшін Кеңейтілген нұсқалар бойынша ұқсас мақалаларды іздеу.