SEMEY MEDICAL UNIVERSITY

(Nauka i Zdravookhranenie)

Рецензияланатын медициналық ғылыми-практикалық журнал

Ғылым және денсаулық сақтау

Кеңейтілген іздеу

ЭЛЕКТРОНДЫҚ ТЕМЕКІЛЕРДІҢ ӘСЕРІНЕН ӨКПЕ ТІНІНДЕГІ ПАТОМОРФОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕР. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.34689/vz4d4z51

Кілт сөздер:

никотинді жеткізуге арналған электрондық жүйелер, вейпинг, өкпе, морфология, қабыну, фиброз, оксидативтік стресс

Аңдатпа

Өзектілігі. Қазіргі уақытта электрондық темекілер немесе вейптер, әсіресе жастар арасында, кеңінен таралған. Электрондық темекінің аэрозолі никотинді, хош иістендіргіштерді, пропиленгликольді, глицеринді және жылулық ыдырау өнімдерін қамтиды, олар өкпенің терең бөлімдеріне еніп, қабыну және тіпті обырға дейінгі өзгерістер тудыруы мүмкін. Дүниежүзілік деңгейде тыныс алу жүйесі ауруларының сырқаттанушылығын және өлім-жітімін төмендету үшін электрондық темекі шегудің алдын алуға бағытталған халықаралық және ұлттық шаралар қажет. Зерттеу мақсаты: Электрондық темекі аэрозолінің әсерінен анықталған өкпе тініндегі морфологиялық өзгерістер жөніндегі мәліметтерді жинақтау. Іздеу стратегиясы: PubMed, Scopus, Google Scholar және eLibrary сияқты халықаралық ағылшын- және орыс тіліндегі деректер базасын пайдалана отырып, жүйелі шолулар мен түпнұсқа зерттеулер талданды. Іздеу 2015 жылдан 2025 жылдың март айына дейінгі жарияланымдарды қамтыды және келесі кілт сөздер қолданылды: «никотинді жеткізуге арналған электрондық жүйелер», «вейпинг», «өкпе», «морфология», «оксидативтік стресс». Нәтижелер: Әдебиеттерді талдау соңғы он жылдықта электрондық темекіні қолданудың айтарлықтай өскенін көрсетті. Электрондық темекі аэрозолі алдымен тыныс алу жүйесіне түсетіндіктен, негізгі зақымданулар өкпе тінінде байқалады. Қорытындылар: Ғылыми әдебиеттерге жүргізілген шолу электрондық темекі қолданудың тыныс алу жүйесіне теріс әсерін көрсетеді, оған жедел зақымданулар, созылмалы қабыну және өкпедегі фиброздық өзгерістер жатады. Зақымданудың ықтимал молекулалық механизмдері — оксидативтік стресс, қабынуға қарсы цитокиндердің белсенуі, ДНҚ репарациясының тежелуі. Электрондық темекіні қолданудың ұзақ мерзімді салдарын бағалау үшін морфологиялық және иммуногистохимиялық зерттеулерді жалғастыру қажеттілігі атап өтіледі.

Автор өмірбаяндары

  • Угилжан Татыкаева

    Candidate of Medical Sciences, Senior Lecturer, Department of Fundamental Medical Disciplines, Khoja Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, Turkestan, Kazakhstan, Bekzat Sattarkhanov avenue, 29, ugilzhan.tatykayeva@ayu.edu.kz; https://orcid.org/0000-0002-7519-479X; +77026141701

  • Альбина Абдуллаева

    5 st year student on the educational program В086 Medicine (6В101188-«Medicine») Khoja Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, Turkestan, Kazakhstan, Bekzat Sattarkhanov avenue, 29, albenichocolate@mail.ru, https://orcid.org/0009-0008-4359-0617; +77786353931

  • Карлыгаш Садыкова

    PhD, Head of «Special clinic subjects» department Khoja Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, Turkestan, Kazakhstan, Bekzat Sattarkhanov avenue, 29, karlygash.sadykova@ayu.edu.kz, https://orcid.org/0000-0001-8623-2539 ; +77077316476

  • Саулеш Апбасова

    MD, PhD, Department of Pathological Anatomy and Forensic Medicine, NJSC «Semey Medical University», apbasova65@mail.ru;https://orcid.org/0000-0001-6650-4971; +77079196975

  • Мадина Апбасова

    ass. Department of Pathological Anatomy and Forensic Medicine, NCJSC «Semey Medical University», Semey, Republic of Kazakhstan; orange_vip_1@mail.ru, https://orcid.org/0000-0003-3215-1076; +77478366135

  • Гульназ Нускабаева

    Candidate of medical sciences, associate professor, Dean of the «Faculty of Medicine», Khoja Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, Turkestan, Kazakhstan, Bekzat Sattarkhanov avenue, 29, nuskabaeva.gulnaz@ayu.edu.kz , https://orcid.org/0000-0003-2139-3221;+77052853131

  • Нұрсұлтан Нұрдинов

    PhD, Senior Lecturer of «Fundamental Medical Sciences» department Khoja Akhmet Yassawi International Kazakh-Turkish University, Turkestan, Kazakhstan, Bekzat Sattarkhanov avenue, 29, nursultan.nurdinov@ayu.edu.kz, https://orcid.org/0000-0001-5341-7211; +77053787891

Әдебиеттер тізімі

Tatykayeva U.B., Abdullayeva A.A., Sadykova K.Zh., Apbassova S.А., Apbassova M., Nuskabaeva G.О., Nurdinov N.S. Pathological changes in lung tissue under the influence of electronic cigarettes. Literature review // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2025. Vol.27 (4), pp. 174-182. doi 10.34689/SH.2025.27.4.022

Татыкаева У.Б., Абдуллаева А.А., Садыкова К.Ж., Апбасова С.А., Апбасова М., Нускабаева Г.О., Нұрдинов Н.С. Патоморфологические изменения лёгочной ткани при воздействии электронных сигарет. Обзор литературы // Наука и Здравоохранение. 2025. Vol.27 (4), С.174-182. doi 10.34689/SH.2025.27.4.022

Татыкаева У.Б., Абдуллаева А.А., Садыкова К.Ж., Апбасова С.А., Апбасова М., Нускабаева Г.О., Нұрдинов Н.С. Электрондық темекілердің әсерінен өкпе тініндегі патоморфологиялық өзгерістер. Әдебиеттік шолу. // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2025. Vol.27 (4), Б. 174-182. doi 10.34689/SH.2025.27.4.022

Жүктеулер

Жарияланды

2025-11-03

Журналдың саны

Нөмір 27 № 4 (2025): Шығарылым 4

Бөлім

Статьи

Категориялар

Лицензия

Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»

Creative Commons лицензиясы

Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

ЭЛЕКТРОНДЫҚ ТЕМЕКІЛЕРДІҢ ӘСЕРІНЕН ӨКПЕ ТІНІНДЕГІ ПАТОМОРФОЛОГИЯЛЫҚ ӨЗГЕРІСТЕР. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ. (2025). Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение», 27(4), 174-182. https://doi.org/10.34689/vz4d4z51

Осы автордың (немесе авторлардың) ең көп оқылатын мақалалары

1 2 > >> 

Ұқсас мақалалар

11-20 тен 112

Бұл мақала үшін Кеңейтілген нұсқалар бойынша ұқсас мақалаларды іздеу.