МЕТАБОЛИКАЛЫҚ СИНДРОМ ЖӘНЕ ОНЫҢ ОВАРИАЛДЫ ДИСФУНКЦИЯМЕН БАЙЛАНЫСЫ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
DOI:
https://doi.org/10.34689/c8eewr22Кілт сөздер:
метаболикалық синдром, поликистозды аналық бездер синдромы, аналық бездердің төмен резерві, ерте аналық без жеткіліксіздігі, инсулинге төзімділікАңдатпа
Кіріспе. Метаболикалық синдром (МС) - орталық семіздік, инсулинге төзімділік, гипертензия, дислипидемия және гипергликемия сияқты жағдайлардың жиынтығы - репродуктивті жастағы әйелдерде жүрек-қан тамырлары аурулары мен 2 типті қант диабетінің даму қаупін арттырады. Оның таралуы әлемде дұрыс тамақтанбау мен физикалық белсенділіктің азаюына байланысты өсіп келеді. Сонымен қатар, овариальды дисфункция жағдайлары, мысалы, аналық безінің поликситоздылық синдромы (АПС), аналық без резервінің төмендеуі (АРТ) және ерте аналық без жеткіліксіздігі (ЕАЖ) метаболикалық бұзылыстармен жиі байланысты. МС және овариальды дисфункция арасындағы байланысты түсіну репродуктивті нәтижелерді жақсарту және ұзақ мерзімді денсаулық қаупін азайту үшін маңызды. Зерттеу мақсаты. Бұл шолу мақсаты МС пен овариальды дисфункция арасындағы байланыс туралы қазіргі түсініктерді (2020–2025) жинақтап, сыни түрде талдау жасау, жалпы механизмдер, клиникалық салдарлар және болашақ зерттеулердің бағыттарына назар аудару. Әдістер. PubMed, ScienceDirect және PMC дерекқорларын пайдаланып мақсатты әдебиет шолуы жүргізілді. 2020 жылдың қаңтарынан 2025 жылдың маусымына дейін жарияланған, рецензияланған және МС пен овариальды дисфункцияға (аналық бездің поликистозды синдромы, аналық бездің резистенттілік синдромы, аналық бәзінің біріншілік жетіспеушілігі) бағытталған зерттеулер енгізілді. Нәтижелер мен қорытындылар. Соңғы зерттеулер МС пен овариальды дисфункцияның ортақ патофизиологиялық механизмдері бар екенін көрсетеді, оған гиперинсулинемия, адипокиндер дисбалансы, созылмалы қабыну, оксидативті стресс және бауыр метаболизмінің бұзылуы кіреді. Инсулинге төзімділік тіпті «жіңішке» поликистозды аналық без синдромы фенотиптері бар әйелдерде де байқалады. Менделевтік рандомизация зерттеулері МС мен овариальды дисфункция арасындағы өзара байланыстың болатынын көрсетеді. Бұл жағдайлардың бірлесіп болуы ұрпақ өрбіту қабілетіне зиян келтіреді, жүктілік кезіндегі асқынуларды арттырады және ұзақ мерзімді кардиометаболикалық қауіптерді жоғарылатады. Өмір салтын өзгерту, инсулинге сезімталдықты арттыруға арналған дәрілер және интеграцияланған репродуктивті-метаболикалық емдеу сияқты араласу әдістері болашағы бар.
Әдебиеттер тізімі
Serikbayeva A.T., Khamidullina Z.G. Metabolic syndrome and its association with ovarian dysfunction. Literature review // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2025. Vol.27 (4), pp. 166-173. doi 10.34689/SH.2025.27.4.021
Серикбаева А.Т., Хамидуллина З.Г. Метаболический синдром и его взаимосвязь с нарушением функции яичников. Обзор литературы // Наука и Здравоохранение. 2025. Vol.27 (4), С. 166-173. doi 10.34689/SH.2025.27.4.021
Серикбаева А.Т., Хамидуллина З.Г. Метаболикалық синдром және оның овариалды дисфункциямен байланысы. Әдебиеттік шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2025. Vol.27 (4), Б. 166-173. doi 10.34689/SH.2025.27.4.021
Жүктеулер
Жарияланды
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.