АЛМАТЫ ҚАЛАСЫНЫҢ ОҚУШЫЛАРЫ АРАСЫНДА ЖАСӨСПІРІМДЕР СУИЦИДІНІҢ ЫҚТИМАЛ ФАКТОРЫ РЕТІНДЕ МАЗАСЫЗДЫҚТЫ АНЫҚТАУ ЖӘНЕ ОНЫҢ АЛДЫН АЛУ БОЙЫНША ЖОБАЛЫҚ ЖҰМЫС ТӘЖІРИБЕСІ
DOI:
https://doi.org/10.34689/js3ebs11Кілт сөздер:
жасөспірімдердің суициді, қауіп факторлары, алдын алуАңдатпа
Кіріспе: Қазақстанда жасөспірімдер суициді 15-19 жас аралығындағы жасөспірімдер арасындағы өлім себептері арасында жол-көлік оқиғаларынан кейін екінші орында тұр. ЮНЕСКО мәліметтері бойынша, елде жыл сайын жасөспірімдер арасында 300-ден астам суицид оқиғасы тіркеледі және бұл көрсеткіш өсуде. Көбінесе жасөспірімдер арасындағы суицид жоғары мазасыздық, депрессия, мектептегі стресстік жағдайлар, әлеуметтік мәселелер және құрдастарының қысымы салдарынан болады. 2023 жылы 11 мен 17 жас аралығындағы балалар арасында аяқталған суицидтің 204 жағдайы тіркелді. Мақсаты: Алматы қаласының оқушылары арасында жасөспірімдер суицидінің ықтимал факторы ретінде мазасыздықты анықтау және оның алдын алу бойынша жұмыс тәжірибесін жариялау. Материалдар мен әдістер. Алматы қаласы Алмалы және Бостандық аудандары мектептерінің 5-11 сыныптарының 7862 оқушысының қатысуымен 2024 жылғы 7 қазаннан 2024 жылғы 31 желтоқсанға дейін перспективалық когорттық зерттеу жүргізілді. Зерттеуге қатысушылармен мазасызданған балаларды анықтау мақсатында тестілеу және ауызша сауалнама жүргізілді. 5-8 сынып оқушыларын тестілеу "Мектептегі мазасыздық сауалнамасы" әдісі арқылы жүзеге асырылды (Филлипс Б.Н. [5]). 9-11 сынып оқушыларын тестілеу "Дабыл деңгейін диагностикалау әдістемесі" (Бек А. [2]) әдістемесі арқылы жүзеге асырылды. Нәтижелер: Орталықтың психологтары мен мектеп мамандары жеке жұмыс жасаған 327 (4,2%) балада жоғары мазасыздық белгілері анықталды. Қорытынды: 5-11 сынып оқушылары арасында жоғары мазасыздық қазірдің өзінде тіркелуде. Жоғары мазасыздықтың негізгі факторлары: әлеуметтік (қорқыту, жалғыздық, отбасындағы проблемалар, құрдастарының қысымы), экономикалық (кедейлік, ата-аналардың жұмыссыздығы, отбасындағы қаржылық тұрақсыздық) және психологиялық (депрессия, мазасыздық, өзін-өзі бағалаудың төмендігі, қолдаудың болмауы, психикалық бұзылулар) болып бөлінеді. Жасөспірімдердің суицид факторы ретінде қол жетімді психологиялық көмек пен мазасыздықтың алдын алу жеткіліксіз. Ата-аналардың немесе қамқоршылардың отбасыларында, мектептерінде және жұмыс орындарында қолдауды дамыту маңызды.
Әдебиеттер тізімі
Moldagasimova A.B., Tussupbekova D.M., Sharipova A.T., Rysbekova R.K. Experience of project work to identify anxiety as a possible factor in teenage suicide and its prevention among schoolchildren in Almaty // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2025. Vol.27 (1), pp. 130-136. doi 10.34689/SH.2025.27.1.016
Молдагасимова А.Б., Тусупбекова Д.М., Шарипова А.Т., Рысбекова Р.К. Опыт проектной работы по выявлению тревожности, как возможного фактора подросткового суицида и его профилактика среди школьников города Алматы // Наука и Здравоохранение. 2025. Vol.27 (1), С. 130-136. doi 10.34689/SH.2025.27.1.016
Молдагасимова А.Б., Тусупбекова Д.М., Шарипова А. Т., Рысбекова Р.К. Алматы қаласының оқушылары арасында жасөспірімдер суицидінің ықтимал факторы ретінде мазасыздықты анықтау және оның алдын алу бойынша жобалық жұмыс тәжірибесі // Ғылым және денсаулық сақтау. 2025. Vol.27 (1), 130-136 ББ. doi 10.34689/SH.2025.27.1.016
Жүктеулер
Жарияланды
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.