SEMEY MEDICAL UNIVERSITY

(Nauka i Zdravookhranenie)

Рецензияланатын медициналық ғылыми-практикалық журнал

Ғылым және денсаулық сақтау

Кеңейтілген іздеу

БАСТАПҚЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ БУЫНЫНДА АНТИБИОТИК ТАҒАЙЫНДАУ ТӘЖІРИБЕСІН ТАЛДАУ. I БӨЛІМ

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.34689/wjpd5m36

Кілт сөздер:

антимикробтық резистенттік, эпидемиология, қауіп факторлары, Қазақстан

Аңдатпа

Кіріспе: Антимикробтық резистенттік (АМР) жаһандық денсаулық сақтау үшін елеулі қауіп төндіреді, антибиотиктердің жұқпалы ауруларды емдеудегі тиімділігін төмендетеді. АМР таралуының артуы әртүрлі факторларға байланысты, соның ішінде экологиялық, дәрілік, науқасқа және медицина қызметкерлеріне байланысты себептер. Антибиотиктерді дұрыс қолданбау және шамадан тыс пайдалану төзімді бактериялық штамдардың дамуына ықпал етіп, сырқаттанушылық пен өлім-жітім көрсеткіштерінің жоғарылауына әкеледі. Шолудың мақсаты: Бұл шолу алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету ұйымдарында антибиотиктерді тағайындау тәжірибесін талдауға, АМР дамуына ықпал ететін негізгі факторларды анықтауға және төзімділікті төмендету үшін антимикробтық қадағалау жүйесін жақсарту стратегияларын ұсынуға бағытталған. Іздеу стратегиясы: Рецензияланған дереккөздерді қамтитын жүйелі әдеби шолу жүргізілді. Дереккөздерге PubMed, Google Scholar, EBSCO сияқты медициналық және қоғамдық денсаулық сақтау дерекқорлары, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) есептері, эпидемиологиялық зерттеулер және АМР тенденциялары мен антибиотиктерді тағайындау тәжірибесі туралы соңғы зерттеулер кірді. Шолу барысында жаһандық үрдістерге, әсіресе Қазақстан мен көршілес елдерді қоса алғанда, Орталық Азия аймағына ерекше назар аударылды. Нәтижелер: Шолу барысында АМР-дың дамуына ықпал ететін бірнеше факторлар анықталды, оның ішінде антибиотиктерді орынсыз тағайындау, әлсіз реттеу тетіктері және әлеуметтік-экономикалық жағдайлар. Зерттеулер көрсеткендей, дамушы елдерде, әсіресе Азия мен Африкада, денсаулық сақтау саясатының әлсіздігі және ауыл шаруашылығында антибиотиктерді шамадан тыс пайдалану салдарынан АМР деңгейі жоғары. Қазақстанда 2019 жылы АМР-мен байланысты өлім саны шамамен 2 400-ді құрады, бұл елді АМР-дан болатын өлім-жітім бойынша әлемде 95-орынға қойды. Сонымен қатар, шолу әртүрлі елдердегі антибиотиктерді тағайындау тәжірибесіндегі айырмашылықтарды анықтады: Еуропадағы қатаң реттеу шаралары резистенттілік деңгейінің төмендеуіне ықпал етеді. Қорытынды: АМР антибиотиктерді тағайындаудың тиімсіз тәжірибесі мен әлсіз реттеу саясаты салдарынан маңызды жаһандық денсаулық сақтау мәселесі болып қала береді. Бұл мәселені шешу үшін антимикробтық бақылауды күшейту, мониторинг жүйелерін жетілдіру және антибиотиктерді реттеу саясатын қатаңдату бойынша халықаралық күш-жігерді үйлестіру қажет. Медицина қызметкерлері мен халықтың хабардарлығын арттыру антимикробтық резистенттіктің артуына қарсы күресте шешуші рөл атқарады.

Автор өмірбаяндары

  • Нысан Зарпуллаев

    Bachelor of Nursing Science, Master’s Student of Medicine, Department of General practice with a course of evidence-based medicine, NJSC "Astana Medical University", phone: 8 771 796 00 69, e-mail: nyssan.zarpullayev@alumni.nu.edu.kz, https://orcid.org/0009-0000-2276-6937, Astana, Republic of Kazakhstan

  • Найля Уразалина

    Candidate of Medical Sciences, Associate Professor of the Department of physiological disciplines named after honored scientist of the republic of Kazakhstan, professor T.A. Nazarova, NJSC "Semey Medical University", Semey, Kazakhstan; phone: 8 777 907 55 89, е-mail: hakim_15@mail.ru, https://orcid.org/0000-0003-0200-1763

  • Гульмира Дербисалина

    Candidate of Medical Sciences, Head of the Department of General practice with a course of evidence-based medicine, NJSC "Astana Medical University", phone: 8 701 346 93 31, е-mail: derbissalina@gmail.com, https://orcid.org/0000-0003-3704-5061, Astana, Republic of Kazakhstan.

  • Асия Кусаинова

    PhD, Acting Associate Professor Department of General practice with a course of evidence-based medicine, NJSC "Astana Medical University", phone: 8 707 498 73 48, e-mail: kuzilas@mail.ru, https://orcid.org/0000 0002-5738-0804, Astana, Republic of Kazakhstan; 

  • Тимур Шамшудинов

    PhD, «Medical and diagnostic Center of otorhinolaryngology» PRO-LOR, phone: 8 701 204 10 70, e-mail: dr.shamshudinov@mail.ru, https://orcid.org/0000-0001-5015-871X, Almaty, Kazakhstan;

  • Ербол Смаил

    Candidate of Medical Sciences, Associate Professor of the Department of Infectious Diseases, Dermatovenerology and Immunology, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 705 528 84 09, e-mail: erbis@mail.ru, https://orcid.org/0000-0003-3881-3747, Semey, Kazakhstan;

  • Айнур Ботабаева

    Аssistant of the Department of Internal Medicine and Rheumatology, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 701 100 20 98, e-mail: ainur.botabayeva@smu.edu.kz, Semey, Republic of Kazakhstan;

  • Дана Кожахметова

    Аssistant of the Department of Internal Medicine and Rheumatology, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 702 705 14 03, e-mail: dana.kozhakhmetova@smu.edu.kz, https://orcid.org/0000 0002-8367-1461, Semey, Republic of Kazakhstan;

  • Динара Муканова

    Candidate of Medical Sciences, Associate Professor Department of simulation and educational technologies, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 701 491 98 29, e-mail: mukanova.dinara@smu.edu.kz, https://orcid.org/0000-0001-5186-2346, Semey, Republic of Kazakhstan;

  • Оксана Юрковская

    Candidate of Medical Sciences, Acting Professor of the Department of General medical practice, NJSC "Semey Medical University", phone: 8 702 750 65 21, e-mail: Oksanayrk@mail.ru, https://orcid.org/0000-0002-6251-5574, Semey, Kazakhstan;

  • Лаура Касым

    PhD, Associate Professor Department of General practice with a course of evidence-based medicine, NJSC "Astana Medical University", Address: Astana Medical University, 49 Abay Street, Astana city, 010000, Republic of Kazakhstan E-mail: laura.kassym@gmail.com Phone: 8 777 735 10 62

Әдебиеттер тізімі

Zarpullayev N.Ye., Yurkovskaya O.A., Mukanova D.A., Kozhakhmetova D.K., Botabayeva A.S., Smail Ye.M., Shamshudinov T.M., Kussainova A.A., Derbissalina G.A., Urazalina N.M., Kassym L.T. Analysis of antibiotic prescribing practices in primary health care settings. Part I // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2025. Vol.27 (2), pp. 157-167. doi 10.34689/SH.2024.27.2.016

Зарпуллаев Н.Е., Юрковская О.А., Муканова Д.А., Кожахметова Д.К., Ботабаева А.С., Смаил Е.М., Шамшудинов Т.М., Кусаинова А.А., Дербисалина Г.А., Уразалина Н.М., Касым Л.Т. Анализ практик назначения антибиотиков в первичном звене здравоохранения. Часть I // Наука и Здравоохранение. 2025. Vol.27 (2), С.157-167. doi 10.34689/SH.2024.27.2.016.

Зарпуллаев Н.Е., Юрковская О.А., Муканова Д.А., Кожахметова Д.К., Ботабаева А.С., Смаил Е.М., Шамшудинов Т.М., Кусаинова А.А., Дербисалина Г.А., Уразалина Н.М., Касым Л.Т. Бастапқы денсаулық сақтау буынында антибиотик тағайындау тәжірибесін талдау. I бөлім // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2025. Vol.27 (2), Б. 157-167. doi 10.34689/SH.2024.27.2.016

Жүктеулер

Жарияланды

2025-11-05

Журналдың саны

Нөмір 27 № 2 (2025): Шығарылым 2

Бөлім

Статьи

Категориялар

Лицензия

Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»

Creative Commons лицензиясы

Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

БАСТАПҚЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ БУЫНЫНДА АНТИБИОТИК ТАҒАЙЫНДАУ ТӘЖІРИБЕСІН ТАЛДАУ. I БӨЛІМ. (2025). Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение», 27(2), 134-144. https://doi.org/10.34689/wjpd5m36

Осы автордың (немесе авторлардың) ең көп оқылатын мақалалары

1 2 3 4 > >> 

Ұқсас мақалалар

1-10 тен 257

Бұл мақала үшін Кеңейтілген нұсқалар бойынша ұқсас мақалаларды іздеу.